انواع سردخانه بر اساس محصول
همه ما می‌دانیم که از سردخانه برای محافظت و نگهداری محصولات مختلف استفاده می‌شود. همین امر باعث می‌شود تا سردخانه بر اساس نوع محصول نگهداری شونده در دسته‌های مختلف زیر طراحی و ساخته شود.
۱. سردخانه مخصوص محصولات گوشتی و پروتئینی
محصولات گوشتی از جمله مواردی است که برای نگهداری و جلوگیری از خراب شدن نیاز به سردخانه دارند. بافت گوشت در برابر دمای نامناسب دچار تغییر رنگ، بو و مزه می‌شود از این رو استفاده از سردخانه برای محصولات گوشتی منجمد و غیر منجمد لازم است. سردخانه مخصوص محصولات گوشتی باید در کنار کشتارگار‌ها ساخته شوند و به صورت روزانه میزان بالایی از درصد کشتار روز را درون خود جای دهند.
با توجه به اینکه ظرفیت تولید گوشت در کشتارگاه‌ها به مقدار ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ تن می‌باشد، لازم است تا از سردخانه صنعتی برای این کار استفاده شود. یکی از نکات مهم در طراحی و ساخت سردخانه مخصوص محصولات گوشتی، جداسازی انواع مواد از یکدیگر است که این کار با قفسه‌بندی انجام می‌شود. دقت داشته باشید قفسه‌بندی باید به نحوی انجام شود که هوا به داخل جریان پیدا نکرده و کیفیت گوشت‌ها تغییری نکند.
۲. سردخانه مخصوص محصولات لبنی
ماده اولیه تولید محصولات لبنی از شیر است به همین علت معمولاً سردخانه مخصوص این محصولات را در نزدیکی کارخانه شیر می‌سازند. شیر با درجه حرارت ۲۰ درجه سانتی‌گراد وارد سردخانه شده و در دمای ۲ درجه سانتی‌گراد سرد خواهد شد. سردخانه نگهداری مواد لبنی از اتاقک‌های سردی تشکیل شده است که بتوان هر یک از محصولات مانند خامه، پنیر، سرشیر و… را به صورت مجزا با میزان دمای مطلوب نگه داری کرد.
۳. سردخانه مخصوص نگهداری میوه و سبزیجات
سرد خانه مخصوص میوه و سبزی معمولاً در مناطق تولید این محصولات مانند باغات و کشتزار‌ها ساخته می‌شوند. یکی از اصول نگهداری محصولات در انواع سردخانه‌ها، تعیین میزان دما و رطوبت مناسب برای آن محصول است که در مورد سبزه و میوه ظرافت بیشتری را می‌طلبد. این بدان معناست که نمی‌توان از یک دمای ثابت برای نگهداری تمامی میوه‌ها و سبزیجات استفاده کرد، بلکه متناسب با نوع محصول، ویژگی‌های آن باید دما و رطوبت تنظیم و تحت کنترل باشد. به عنوان مثال می‌توان انواع مرکبات را در یک سردخانه در کنار هم نگهداری کرد بدون آنکه از میزان کیفیت آن کاسته شود.
میوه‌ها با درجه حرارت حداکثر ۱۵ درجه سانتی‌گراد وارد اتاق‌های سرد کن می‌شوند. میزان ظرفیت روزانه ورود میوه به سالن‌های سردخانه، ۸ درصد ظرفیت اتاق است. در صورتی که بخواهید محصولات را برای مدت زمان طولانی‌تری نگهداری کنید، لازم است تا آنها را منجمد کنید. این دسته از سردخانه‌ها در انواع مختلف بر اساس ظرفیت تولید می‌شوند. سرد خانه ۵۰۰۰ تنی با میزان ظرفیت ۲۰۰ الی ۲۵۰ تن برای هر اتاق، ظرفیت ۵۰ تن، ظرفیت متوسط با گنجایش ۱۰۰ الی ۱۵۰ تن برای هر اتاق از انواع آن به شمار می‌رود.
نوع میوه و سبزی مشخص می‌کند که چه تعداد اتاق با چه میزان ظرفیتی مورد نیاز هستند. نکته مهم در ساخت سردخانه مخصوص میوه و سبزی، عدم نگهداری این دو محصول در کنار یکدیگر است. علاوه بر این باید توجه داشته باشید تا میوه‌هایی مانند لیمو، گرمک، خربزه و دارای بو را با سایر میوه‌ها در یک مکان انبار نکنید. به عنوان مثال برای نگهداری انگور لازم است تا گوگرد استفاده شود به همین علت باید این میوه در اتاق سرد کن مجزا قرار داده شود.
یکی از مهم‌ترین معضلاتی که باغداران برای نگهداری میوه در سردخانه به خصوص در کشور ما با آن مواجه هستند، عدم تفکیک و جداسازی میوه‌های ضرب دیده از سایر میوه‌ها هنگام چیدن است که این کار به علت عدم ضدعفونی و مرتب کردن میوه‌ها قبل از بسته‌بندی انجام می‌شود. میوه‌های ضرب دیده در اثر رطوبت موجود در سالن‌های نگهداری شروع به فاسد شدن کرده و در نهایت به دلیل مجاورت با سایر میوه‌ها، آنها را نیز آلوده و خراب می‌کنند.
از این رو لازم است تا در مجاورت سردخانه‌ها، حوضچه‌های سرد‌کننده و ضدعفونی وجود داشته باشد تا میوه‌ها بعد از مرتب شدن برای بسته‌بندی، قبل از وارد شدن به سالن‌های نگهداری، سرد شوند. این کار میزان فاسد شدن محصولات در سردخانه را به حداقل می‌رساند.
۴. سردخانه مخصوص نگهداری شیلات
عوامل متعددی از جمله فرآیند صید ماهی، زمان بارگیری و تخلیه بر میزان ظرفیت سالن‌های سردخانه نگهداری شیلات نقش دارند. در این نوع سرد خانه، مدت زمان سرد کردن به نوع آن، درجه حرارت اتاق، نوع و اندازه ماهی بستگی دارد. یکی از شیوه‌های سرد کردن ماهی یا شیلات استفاده از یخ است که برای این کار یخ ساز و اتاق نگهداری یخ برای مدت زمان ۴ الی ۶ روزه لازم است.
نگهداری از ماهی‌ها در اتاق‌های سردکن مخصوص با میزان ظرفیت معادل با ۱۰ درصد ظرفیت کلی سردخانه انجام می‌شود و حجم یخ مورد نیاز برای انجام عملیات حداقل ۵۰ درصد وزن ماهی خواهد بود. از نکات مهم و قابل توجه در سردخانه مخصوص شیلات، میزان قدرت دستگاه‌های انجماد ماهی است که با توجه به نوع سردخانه و میزان دمای ماهی تعیین می‌شود.
به عنوان مثال قدرت این دستگاه برای سردخانه‌ای که ماهی تازه دریافت می‌کند ۱۰ درصد ظرفیت سردخانه و قدرت دستگاه برای ماهی که از قبل منجم شده است به میزان ۵ درصد ظرفیت سردخانه در نظر گرفته می‌شود.